"Vraag wat vaker aan de leerlingen wat zij vinden van ICT in de klas"

Als het aan Kim Jaspers ligt, wordt er vaker aan de leerlingen gevraagd wat ze vinden van ICT-toepassingen in het onderwijs. Kim: “Kinderen blijken vaak ontzettend goed aan te kunnen geven wat zij anders zouden willen zien als het gaat om de inzet van technologie. Toch worden uitgerekend zij juist vaak overgeslagen als er iets wordt ontwikkeld. Dat is zonde, want hun inbreng is vaak heel waardevol.”

Felix de happybot

Qliq primair experimenteert nu bijvoorbeeld met Felix, een robot die kinderen helpt die moeite hebben met het uiten en reguleren van hun emoties. De leerlingen kunnen met behulp van de robot aangeven hoe ze zich voelen. Door aan de robot te draaien, kiezen ze een kleur die overeenkomt met hun gemoedstoestand. De patronen die digitaal worden geregistreerd geven informatie over welke activiteiten bepaalde emoties oproepen. “Een prachtige toevoeging in een klaslokaal, zou je zeggen. En dat is het ook, maar wel met een kanttekening. Sommige leerlingen gaven aan dat ze het niet prettig vonden dat andere leerlingen ook konden zien welke kleur hun robot heeft. Er wordt nu dus een huisje ontwikkeld voor om de robot heen. Zo zie je maar: om te innoveren in de klas moet je de mening van de kinderen serieus nemen.”

Van het eerste digibord naar een digitale leeromgeving

Kim Jaspers heeft zelf ook bijna 22 jaar ervaring als leerkracht. Toen ze begon was er geen digibord te bekennen in de klas, en was ICT nog iets dat vooral bestond uit het invoeren van data in software. Toch raakte ze geïnteresseerd in ICT in de klas. Dat had onder andere te maken met de bovenschoolse ICT-coördinator van destijds, die altijd op de hoogte was van nieuwe technologische ontwikkelingen en daarop anticipeerde. Zo zag hij al heel vroeg de mogelijkheden van het digibord en zorgde hij ervoor dat die er ook kwam. Sterker nog: basisschool de Vuurvogel was één van de eerste scholen in Nederland met een digibord. Toen Kim werd gevraagd om toe te treden tot het ICT-team en aan de slag te gaan met ICT-projecten, twijfelde ze geen moment. Zo ontdekte ze hoe een digitale leeromgeving kan bijdragen aan de betrokkenheid en leeropbrengsten van leerlingen. Kim: “Ik zag niet alleen verwondering, maar ook leerlingen die autonoom op onderzoek gingen en gemotiveerd waren.”

Het kind als uitgangspunt

Alles kwam samen op het moment dat Kim de kans kreeg om voor een taalklas te staan. Ze kreeg alle vrijheid om op haar eigen manier de lessen vorm te geven. Zonder vaste methodes maar met een duidelijk doel: het taalniveau van de leerlingen verbeteren. Met allemaal kinderen die op hun eigen niveau aan de slag gingen was ICT onmisbaar. Laptops om met oefensoftware aan de slag te gaan, voicerecorders om het lezen, spreken en luisteren te verbeteren, fototoestellen om beeldverhalen te maken en een digibord om interactief samen te werken en zo de mondelinge taalvaardigheid te verbeteren. De vrijheid om zelf haar lessen vorm te geven gaf Kim echt een boost: “Ik vind dat we soms in het onderwijs te veel uitgaan van wat er is: bestaande methodes, materialen of gewoontes. Soms vergeten we hierdoor dat het uitgangspunt zou moeten zijn: voor wie doen we het? Het antwoord daarop is: het kind. Het is veel interessanter om samen op ontdekkingstocht te gaan op een manier die past bij de leerling.”

Kinderlijke nieuwsgierigheid voeden en houden

Om dat te kunnen doen is het belangrijk dat je ook je eigen kinderlijke nieuwsgierigheid voedt. Kim: “We hebben bijvoorbeeld al jaren een mobiel programmeerlab. Regelmatig gaan we met collega’s zelf aan de slag met de materialen. Daardoor gaan mensen het ook eerder in hun eigen praktijk gebruiken. Het is sowieso belangrijk om het kind in jezelf naar boven te halen als je met ICT werkt. Je moet je eigen verwondering als leidraad nemen. Ga eens kijken in het bedrijfsleven en zie hoe onmisbaar daar bijvoorbeeld Artificial Intelligence is. Ga in gesprek over wat de consequenties zijn van een programmeerfout bij bijvoorbeeld ASML. We zitten hier in de Brainport regio, en dat heeft als voordeel dat we de leerlingen echt kunnen laten zien hoe groot de rol is die ICT inneemt en welke kennis en vaardigheden dat dan van ons vraagt.”

Ruimte geven en hulp aanbieden

In het leven van Kim spelen digitale oplossingen ook een grote rol. Haar favoriete app is Canva. Kim: “Eerlijk gezegd zou ik echt niet meer zonder Canva kunnen, je kunt er zo eindeloos veel mee: van social media berichten maken tot posters ontwerpen. Dat is vaak ook meer dan de leerlingen denken. We hebben vaak de neiging om te denken dat de leerlingen alles wel weten. Maar ze hebben echt nog een hoop te leren als het gaat om digitale toepassingen. We moeten er niet vanuit gaan dat ze alles zomaar kunnen. We moeten op zoek gaan naar de balans tussen ruimte geven en hulp aanbieden. “

TPACK Model

Kim ziet nog veel mogelijkheden om in het onderwijs vakken meer aan elkaar te verbinden. ICT hoort geïntegreerd en ondersteunend te zijn: niet iets wat je erbij doet. “Ik ben een groot voorstander van het TPACK-model: een methode die technologische, vakinhoudelijke en didactische vaardigheden verbindt. We moeten ervoor zorgen dat we continu kiezen voor verschillende manieren waarop leerlingen informatie kunnen vinden en verwerken. Uitgaan van de nieuwsgierigheid van de kinderen en die van onszelf. Mensen zijn van nature onderzoekers, het onderwijs mag daar meer op aansluiten. Als ik voor mezelf spreek is dat de reden dat ik ooit het onderwijs in ben gegaan. Ik wil van heel veel dingen iets afweten, en waar kan dat beter dan in het basisonderwijs? Er zijn zoveel onderwerpen die ik interessant vind, en dat geldt ook voor de leerlingen. Als we die nieuwsgierigheid vasthouden en voeden, kunnen we eindeloos veel leren.”