"We moeten van consumeren naar maken"

“Van huis uit ben ik onderwijskundige, maar ik ben altijd geïnteresseerd geweest in ICT en media. Dat begon al vroeg. Eind jaren 80 had ik een Brother computer waar ik op leerde programmeren. Die liefde voor computers droeg ik ook over op de leerlingen toen ik directeur werd van een basisschool. Op pabo De Kempel, waar ik sinds 2004 werk, is mijn hoofdtaak om technologie, media en onderwijs aan elkaar te koppelen. “

Onderwijs vormgeven en verbeteren met ICT

“Tegenwoordig is de digitale kennis van de studenten goed ontwikkeld. Toen ik in 2004 begon bij de Kempel kregen de studenten vooral praktische vaardigheden aangeleerd: leren werken met Word en Excel bijvoorbeeld. Mijn interesse is altijd uitgegaan naar hoe je technologie kunt inzetten om onderwijs vorm te geven en te verbeteren. Dat was toen nog een onbekend gebied. Samen met mijn collega daagden we onszelf steeds uit met een project, waarvan we echt niet wisten of het zou lukken of niet. Daar hebben we veel van geleerd. De projecten die succesvol waren sijpelden door naar het curriculum van de pabo.”

Make-IT

Een van die projecten is de Make-IT dag. Tijdens die dag komen 620 kinderen van basisscholen uit de regio naar De Kempel voor workshops op het gebied van maakonderwijs, techniek en media. Er zijn 45 workshops waar de leerlingen uit kunnen kiezen. Van lassen tot stop motion films maken en van een podcast opnemen tot animatie. Make-IT begon als een experiment met één klas. Frank: “Het project is uitgegroeid tot een begrip. Ik merk echt dat er iets gebeurt tijdens deze week. Iedereen die meedoet krijgt een sprankeling in zijn ogen: de leerlingen, de leraren en de studenten.”

Laat de leerlingen spartelen

Creëren is sowieso het sleutelwoord volgens Frank als het gaat om digitaal innoveren. Frank: “Het risico van ICT is dat het wordt geconsumeerd. Ik wil juist dat ICT en techniek worden gebruikt om de kinderen in de maakstand te krijgen. Zij moeten degenen zijn die produceren, in plaats van consumeren. Als ze iets gaan maken rondom een leeronderwerp zie je dat er iets in hun hoofd gebeurt. Bij creëren ga je nadenken. ICT is echt een kwestie van doen, en proberen. Het hoort erbij dat iets niet lukt. Dat is juist het moment waarop het interessant wordt. Creativiteit en eigenheid ontsta an als je mensen de ruimte geeft. Dat zie ik ook bij de studenten. Je moet ze niet te veel bij de hand nemen. Ze moeten niet verzuipen, maar een beetje spartelen kan geen kwaad.”

ICT leer je niet uit een boek

Ook collega’s worstelen soms met ICT. Ook voor hen is het devies: ICT leer je door het toe te passen en daarop te reflecteren. Technologie moet je ervaren. Je moet er mee spelen, en als je dat een tijdje doet is de kans groot dat je ICT steeds beter en sneller gaat inzetten. Frank: “Door het thuisonderwijs is de digitale vaardigheid van veel mensen in een stroomversnelling geraakt. Mensen hebben gezien dat technologie een kans biedt om te structureren en te verbinden. De meerwaarde van technologie is zo ineens heel duidelijk geworden. De luiken zijn verder opengegaan voor technologie. Anderzijds: live binding en connectie maken met een klas blijft een doorslaggevende factor voor succesvol onderwijs. Technologie kan dat niet vervangen.”

Weten wanneer je ICT moet inzetten

De grootste uitdaging van het inzetten van digitale leermiddelen is volgens Coenders het juiste gebruik van technologische oplossingen: “Tech moet geen doel zijn. Het is een middel om het didactisch palet uit te breiden en te verrijken. Je moet kijken wat technologie kan bijdragen aan jouw les, en technologie niet inzetten omdat het er nu eenmaal is. Technologie vergroot de betrokkenheid, maar als je niet oplet is het niet meer dan een vernislaagje. Technologie moet zo worden ingezet dat kinderen ook beter leren. Een kind op een tablet lijkt al snel geboeid, maar het is niet altijd duidelijk of het aan het leren is.”

Toekomst van ICT en onderwijs

Frank Coenders ziet veel mogelijkheden op het gebied van Virtual en Augmented Reality. “Het is de ideale manier om kinderen iets te laten beleven en ze te laten verwonderen. Ik kan bijvoorbeeld een foto van een wolkenkrabber laten zien en dan hebben ze een referentie van hoe hoog het gebouw is maar als ze met een VR-bril op het dak kunnen staan, is het pas echt duidelijk. En wat denk je bijvoorbeeld van het beleven van de grote brand van Londen in 1666? Of het zinken van de Titanic? Het probleem is alleen dat er te weinig content is, omdat er voor het onderwijs nog niet genoeg wordt gemaakt. In het bedrijfsleven wordt VR al wel veel ingezet voor trainingsdoeleinden.

Handhaven met een bril op je hoofd

De VR- en AR-content die er nu is, is volgens Frank te beperkt voor het onderwijs. “Leerkrachten werken nu naar digitale content toe. Ik zie het liever andersom. De meest ideale situatie zou zijn dat je goed onderwijs bedenkt en daarna kijkt wat VR daar aan kan bijdragen. Zelf content ontwerpen zou makkelijker moeten zijn, of er zou een groter aanbod moeten zijn van content. VR vraagt om een bijzondere didactiek en dat is nog lang niet altijd eenvoudig in het onderwijs zoals het nu wordt vormgegeven. “

Lees ook de andere interviews uit de rubriek 'Geef het stokje door aan...'